5. 6. Rozbicie dzielnicowe w Polsce
1. Ustawa sukcesyjna Bolesława III Krzywoustego
a. cele ustanowienia zasad sukcesji
– zabezpieczenie państwa przed kryzysem wewnętrznym i rozpadem
– miała zapewnić pokojowe przejmowanie władzy
– była próbą pogodzenia starań juniorów o zapewnienie sobie własnych księstw z dążeniem do zachowania jedności politycznej państwa
b. zasady sukcesji:
– zasada pryncypatu – ustalała zakres władzy seniora nad całością państwa
– zasada senioratu – określała zasady ustalania kolejnych seniorów – władzę zwierzchnią miał sprawować najstarszy z rodu Piastów
2. Podział państwa po śmierci Bolesława III Krzywoustego – 1138 r.
a. wyodrębnienie tzw. dzielnicy senioralnej
– była niepodzielna
– nie podlegała dziedziczeniu – każdorazowo miała być przekazywana najstarszemu z rodu
b. dzielnice dziedziczne:
– Władysław II – Śląsk oraz, jako najstarszy z rodu – dzielnicę senioralną
– Bolesław IV Kędzierzawy – Mazowsze i część Kujaw
– Mieszko III Stary – Wielkopolska
– Henryk – ziemia sandomierska (jako niepełnoletni otrzymał ją później)
– ponadto księżna Salomea jako dożywotnie zabezpieczenie otrzymała ziemię łęczycką
– przez Bolesława Krzywoustego został pominięty pogrobowiec Kazimierz II Sprawiedliwy
3. Wybuch wojny między Władysławem II a juniorami
a. Władysław II dążył do usunięcia juniorów i scalenia całego kraju
b. w obronie juniorów stanęła część możnych z wojewodą Piotrem Włostowicem na czele
c. po stronie juniorów opowiedział się episkopat – Władysław II został obłożony klątwą
d. Władysław II został zmuszony do ucieczki z kraju (1146 r.)
4. Wyprawa cesarza Fryderyka Barbarossy do Polski
a. po ucieczce Władysława II Wygnańca nowym seniorem został Bolesław IV Kędzierzawy
b. w 1157 r. pod pretekstem obrony Władysława II do Polski wyprawił się cesarz Fryderyk I Barbarossa
c. Bolesław IV złożył cesarzowi hołd lenny w Krzyszkowie - 1157 r.
5. Obalenie zasady senioratu
a. po śmierci Bolesława IV princepsem został Mieszko III Stary (1173 r.)
– dążył do wzmocnienia władzy princepsa
– w dzielnicy senioralnej otaczał się możnymi wielkopolskimi
b. w 1177 r. Mieszko III Stary został wygnany w Krakowa
c. na tronie krakowskim wbrew zasadzie senioratu został osadzony Kazimierz Sprawiedliwy (1177 r.)
6. Upadek zasady pryncypatu
a. dzielnice przekształciły się w dziedziczne księstwa
b. princeps utracił władzę zwierzchnią w pozostałych księstwach
c. dzielnica senioralna przekształciła się w dziedziczne księstwo
7. Polityczne skutki rozbicia dzielicowego
a. upadek międzynarodowego znaczenia Polski
b. utrata Pomorza Zachodniego
c. wzrost zagrożenia ze strony Brandenburgii
8. Przemiany społeczne w okresie rozbicia dzielnicowego
a. wzrost wpływów możnowładztwa
b. rozpowszechnienie się immunitetu
c. wykształcenie się rycerstwa
Pracuj ze źródłami: