6. 01. Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych
I. Kolonizacja Ameryki Północnej w XVIII w.
1. Podział Ameryki Północnej na początku stulecia
a. posiadłości hiszpańskie
– Meksyk
– obszar dzisiejszego Teksasu
– Floryda
b. posiadłości francuskie – pas ziemi od Luizjany do Kanady
c. Anglia – wschodnie wybrzeże
2. Rozwój kolonii angielskich w drugiej połowie XVIII w.
a. zajęcie przez wojska angielskie wszystkich poza Luizjaną posiadłości francuskich podczas wojny siedmioletniej (1756-1763 r.)
b. do wybuchu wojny o niepodległości w Ameryce Północnej powstało 13 kolonii angielskich
– każda kolonia była administrowana oddzielne
– na czele administracji każdej kolonii stał gubernator
– w każdej kolonii działały lokalne parlamenty o ograniczonych kompetencjach – najważniejsze decyzja zapadały w Londynie
– w koloniach stacjonowały oddziały angielskie
– kolonie bazą surowcową i rynkiem zbytu dla metropolii
– kolonie traktowane przez metropolię jako źródło wpływów z podatków i ceł
c. narodowościowe, społeczne i religijne zróżnicowanie osadników
d. zróżnicowanie gospodarcze kolonii
– w koloniach północnych rozwijały się drobne gospodarstwa rodzinne – farmy
– w koloniach południowych rozwijały się wielkie plantacje bawełny i tytoniu
3. Geneza wojny o niepodległość
a. kształtowanie się poczucia wspólnotowości kolonistów
b. decyzja o zaniechaniu dalszego powiększania obszarów kolonii kosztem Indian
c. wprowadzenie przez parlament angielski tzw. opłat stemplowych – podatek pobierany przy wystawianiu wszelkich dokumentów urzędowych (1765 r.)
d. zwiększenie ceł i podatków na towary importowane przez kolonie (1767 r.)
e. ustawowe zagwarantowanie Kompanii Wschodnioindyjskiej wyłączności na handel herbatą (1773 r.)
f. wyrzucenie przez kolonistów skrzyń z herbatą do morza – „bostońskie picie herbaty” – 1773 r.
g. wydanie przez metropolię ustaw represyjnych wobec kolonistów z Massachusetts
h. zwołanie do Filadelfii I Kongresu Kontynentalnego
II. Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych (1775-1783 r.)
1. Kongres Kontynentalny w Filadelfii – 1774 r.
a. udział przedstawicieli 12 kolonii (bez Georgii)
b. postanowienia Kongresu:
– uchwalenie deklaracji wierności wobec króla Jerzego III
– podtrzymanie decyzji o bojkocie towarów angielskich
– utworzenie milicji jako oddziałów samoobrony
2. Wybuch wojny – bitwa pod Lexington (18-19 IV 1775 r.) – klęska kolonistów
3. Obrady II Kongresu Kontynentalnego w Filadelfii (V 1775 r.)
a. powołanie Armii Kontynentalnej z gen. Jerzym Waszyngtonem na czele
b. decyzja o kontynowaniu walki – przeważyły argumenty ekonomiczne
c. Deklaracja niepodległości – Thomas Jefferson – 4 VII 1776 r.
4. Działania wojenne
a. sukcesy angielskiego korpusu gen. Howe’a
b. zwycięstwo wojsk gen. Jerzego Waszyngtona pod Saratogą (17 X 1777 r.)
c. kapitulacja wojsk angielskich w bitwie pod Yorktown – 1781 r.
5. Europa wobec wojny
a. francusko-amerykański traktat o przyjaźni, sojuszu i handlu – wybuch wojny francusko-angielskiej (1778 r.)
b. przystąpienie do wojny przeciw Anglii Hiszpanii i Holandii
c. cudzoziemcy w armii amerykańskiej
– pruski oficer Wilhelm von Steuben
– francuski generał Marie Joseph de La Fayette
d. udział Polaków
– Tadeusz Kościuszko
– Kazimierz Pułaski (zginął podczas bitwy pod Saratogą)
6. Pokój w Wersalu – 1783 r.
a. Anglia uznała niepodległość Stanów Zjednoczonych
b. Anglia oddała Hiszpanii Florydę
III. Ustrój Stanów Zjednoczonych
1. Ustanowienie konstytucji – 17 IX 1787 r.
a. Stany Zjednoczone państwem federacyjnym
b. zasada trójpodziału władzy
c. Karta Praw (10 poprawek do konstytucji, gwarantujących swobody obywatelskie) – 1791 r.
2. Władza ustawodawcza – dwuizbowy Kongres
a. Senat
– po dwóch członków z każdego stanu wybieranych przez stanowe ciało ustawodawcze
– od 1913 r. wybory powszechne
b. Izba Reprezentantów
– każdy stan wybiera kongresmenów w liczbie proporcjonalnej do liczby mieszkańców
– prawo wyborcze uzależnione od cenzusu majątkowego
3. Władza wykonawcza – prezydent
a. wybierany na 4 lata przez ogół obywateli w wyborach pośrednich (elektorzy)
b. kompetencje:
– funkcja szefa rządu
– najwyższy dowódca armii
– powoływanie i odwoływanie ministrów,
– mianowanie oficerów i sędziów najwyższych
– prawo weta wobec uchwał Kongresu
– brak prawa inicjatywy ustawodawczej
– procedura impeachmentu
4. Władza sądownicza
a. Sąd Najwyższy federalny
b. sądy federalne
c. sądy stanowe
d. sądy wojskowe
5. Dwupartyjny system polityczny w Stanach Zjednoczonych
a. federaliści – republikanie
b. antyfederaliści – demokraci