6. 09. Księstwo Warszawskie
I. Polityka zaborców wobec ziem i ludności polskiej
1. Zabór rosyjski
a. nowy podział administracyjny – gubernie
b. represje w ostatnich latach panowania Katarzyny II
– prześladowania uczestników powstania kościuszkowskiego
– pozbawienie szlachty zaściankowej i szlachty nieposesjonatów przywilejów szlacheckich
– prześladowania kościoła unickiego
c. złagodzenie antypolskiej polityki za panowania Pawła I i Aleksandra I
– uwolnienie Tadeusza Kościuszki i Juliana Ursyna Niemcewicza
– mianowania księcia Adama Jerzego Czartoryskiego kuratorem wileńskiego okręgu szkolnego
– zezwolenie na otwarcie uniwersytetu wileńskiego i założenie liceum w Krzemieńcu na Wołyniu
2. Zabór pruski
a. podział administracyjny
– utworzenie nowych prowincji: Prusy Zachodnie, Prusy Południowe i Prusy Nowowschodnie, Nowy Śląsk
– podział na departamenty
b aparat władzy:
– kamery (władza policyjna, wojskowa i skarbowa)
– rejencje (władza sądownicza)
c. obciążenie mieszkańców
– wzrost obciążeń podatkowych
– wprowadzenie obowiązku służby wojskowej
d. germanizacja szkół
e. utworzenie przez Stanisława Staszica Towarzystwa Przyjaciół Nauk
3. Zabór austriacki – Królestwo Galicji i Lodomerii
a. podział administracyjny – cyrkuły
b. Galicją zarządzał gubernator (z siedzibą we Lwowie), a administrowali starostowie
c. polityka germanizacyjna
– germanizacja szkół i Uniwersytetu Jagiellońskiego
– wprowadzenie cenzury i nadzoru policyjnego
II. Powstanie i ustrój Księstwa Warszawskiego
1. Okoliczności powstania Księstwa Warszawskiego
a. zwycięstwo wojsk Napoleona nad armią pruską pod Jeną i Auerstedt (1806 r.) i
– zajęcie Prus
– wybuch powstania w Wielkopolsce i utworzenie władz polskich oraz polskiego wojska – Józef Wybicki i Jan Henryk Dąbrowski
b. zwycięstwo wojsk napoleońskich w wojnie z Rosją pod Iławą Pruską i pod Frydlandem (1807 r.)
c. pokój tylżycki – 1807 r. – decyzja o utworzeniu Księstwa Warszawskiego z ziem drugiego i trzeciego zaboru pruskiego
2. Ustrój Księstwa Warszawskiego
a. ustrój polityczny Księstwa regulowała Konstytucja oktrojowana (nadana) przez Napoleona w Dreźnie (1807 r.)
b. dekret grudniowy z 1807 r. – pozwalał chłopom na opuszczenie ziemi, ale
c. Kodeks cywilny Napoleona (wprowadzony w Księstwie Warszawskim w 1808 r.)
– zniesienie poddaństwa chłopów
– nadanie mieszczaństwu prawa do nabywania ziemi i piastowania urzędów
3. Ustrój społeczny
a. zniesienie poddaństwa osobistego chłopów
b. wprowadzenie zasady równości wobec prawa wszystkich obywateli
c zachowanie nierówności stanowych
4. Ustrój polityczny
a. dziedzicznym władcą Księstwa Warszawskiego został Król Saksonii Fryderyk August I Wettyn Księstwo – Warszawskie zostało połączone z Saksonią unią personalną
b. władza ustawodawcza dwuizbowy parlament
– senat składający się z osiemnastu mianowanych przez władcę senatorów
– sejm składający się z 60 posłów wybieranych przez sejmiki szlacheckie oraz 40 posłów plebejskich wybieranych przez zgromadzenia plebejskie
c. Rada Ministrów
d. Rada Stanu
5. Wojsko Księstwa Warszawskiego – liczyło ponad 30 tys. żołnierzy zorganizowanych w trzech dywizjach, ale ponad połowa z nich służyła poza granicami Księstwa (Legia Nadwiślańska oraz szwoleżerowie gwardii, którzy wsławili się w szarżą pod Somosierrą w Hiszpanii (1808 r.)
6. Gospodarka
a. ożywienie gospodarcze spowodowane rozwojem handlu
b. na rozwój gospodarczy hamująco wpływały koszty utrzymania wojska polskiego i oddziałów francuskich stacjonujących w Księstwie oraz zadłużenie wobec Francji (tzw. sumy bajońskie)
7. Wojna z Austrią 1809 r.
a. bitwa pod Raszynem – 1809 r.
b. przeniesienie działań wojennych przez księcia Józefa Poniatowskiego na terytorium Galicji
c. pokój w Schönbrunn między Napoleonem a Austrią – na jego mocy terytorium Księstwa Warszawskiego zostało powiększone o ziemie trzeciego zaboru austriackiego
III. Udział w wojnie z Rosją i upadek Księstwa Warszawskiego
1. Księstwo Warszawskie do wojny z Rosją w 1812 r. wystawiło 100 tys. żołnierzy – książę Józef Poniatowski dowodził polskim – V korpusem
2. Po klęsce i odwrocie Wielkiej Armii w lutym 1813 r. Księstwo Warszawskie znalazło się pod okupacją rosyjską
3. Oddziały polskie pod dowództwem księcia Józefa Poniatowskiego wycofały się na zachód wraz z armią napoleońską – udział wojsk polskich w bitwie pod Lipskiem i śmierć księcia Józefa Poniatowskiego (1814 r.)