Regulament szkół miejskich i wiejskich elementarnych. Opracowany i wydany przez Izbę Edukacyjną 16 października 1808 r.
Ustawa szkół miejskich i wiejskich elementarnych i rozmnożenie onych powszechne w kraju, aby do zamierzonego trafiało celu, wymaga jak najlepszego tych szkół urządzenia, a razem jak najdokładniejszego przepisów dokonania. Niniejsze więc jednostajne tych szkół urządzenia Izba Edukacyjna stanowiąc, poleca ich wykonanie gorliwości Dozorów szkolnych.
Czas nauki
1) Rok szkolny zaczyna się od dnia l października i wtedy szkoła się otwiera na pierwsze zimowe półrocze. Drugie półrocze, letnie, zaczyna się w tydzień po Wielkiejnocy.
2) Przed rozpoczęciem szkoły, na każde półrocze dozór szkolny miejscowy spisze wszystkie dzieci obojej płci zdatne do nauki, to jest: dzieci mieszkające w mieście lub w tej włości, gdzie jest dom szkolny, w siódmym roku będące, dzieci we wsiach o ćwierć mili od szkoły odległych najmniej lat ośm mające i takową specyfikację prześle Dozorowi powiatowemu.
3) Na początku każdego półrocza, nauczyciel zapisze ich rejestr w książce swojej, z wyszczególnieniem wieku dziecięcia i co już które umie, a stosownie do tego, rozdzieli z czasem uczniów na trzy klasy. Pierwsza klasa będzie najmniejszych, które uczą się litery poznawać i one składać, druga dzieci zaczynających czytać i pisać, trzecia tych, którzy już dobrze czytają, piszą i rachują.
4) Tak w letnim jako i zimowym półroczu, szkoła odbywa się od godziny 8 do 11 z rana, a po południu od 2 do 4.
5) Nauczyciel zacznie z rana lekcję naprzód z najstarszymi od godziny 8 do 10, z młodszymi zaś początkowymi od 10 do 11.
6) Dzwonek szkolny wszędzie być powinien, który czas zaczęcia nauki i zakończenia onej ogłaszać będzie.
7) Ponieważ dzieci nigdy w szkole nie powinny być bezczynnymi, a nauczyciel nie może zatrudnić zawsze wszystkie klasy, zatem najmniejsze dzieci mogą godzinę tylko bawić w szkole, przez co szkoła stanie się im przyjemniejszą, niż gdyby bezczynnie i bez zabawy godzin kilka na miejscu siedzieć musiały. Z wolna i z wzrostem ich pomnaża się czas nauki.
8) W przypadku, gdyby rodzice nie mogli się obejść bez pomocy dzieci w czasie letnim, udadzą się do Dozoru szkolnego, który wyda im pozwolenie zatrzymania starszych z obowiązkiem jednak posyłania ich do szkoły w niedzielę i w święta lub w dni umówione (...)
Nauki
13) W szkole wiejskiej uczniowie uczyć się mają:
1. Czytać drukowany i pisany charakter według metody przepisanej.
2. Pisać podług wzorów wydanych.
3. Rachować na pamięć i cyframi do reguły trzech inclusive.
4. Nauki moralnej i religii.
5. W wyższej klasie do tych nauk przydana będzie nauka o zachowaniu zdrowia.
6. O utrzymaniu i leczeniu bydła domowego i wiadomości rolniczych, jako to: zasiewu traw, utrzymywania pasiek etc.
7. Rozmiaru prostego gruntów.
8. Znajomość miar, wag i pieniędzy.
9. Znajomość praw wzajemnych między obywatelami.
10. W mieście przydana będzie krótka wiadomość o rzeczach do rzemiosł i handlu służących, rysunki rzemieślnicze.
Za: Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 27: Księstwo Warszawskie (1807-1815) i Królestwo Polskie (1815-1830), oprac. T. Mencel, Warszawa 195813-14
A. Przedstaw organizację szkół elementarnych.
B. Przedstaw organizację nauki w szkołach elementarnych.
C. Scharakteryzuj i oceń program nauczania obowiązujacy w szkołach elementarnych.