2. 08. Polska w czasach Edwarda Gierka
I. Zmiany na szczytach władzy
1. W związku z wydarzeniami na Pomorzu w 20 XII 1970 r. na VII Plenum KC PZPR zapadła decyzja o odsunięciu od władzy Władysława Gomułki
2. Za zgodą Leonida Breżniewa na stanowisko I sekretarza KC PZPR został powołany Edward Gierek
a. wcześniej Edward Gierek był I sekretarzem Komitetu Wojewódzkiego w Katowicach
b. stanowisko I sekretarza piastował 20 grudnia 1970 - 6 września 1980
c. Edward Gierek szybko pozyskał sympatię robotników:
– sam miał pochodzenie i przeszłość robotniczą
– charakteryzował się dużą łatwością nawiązywania bezpośrednich kontaktów
– dzięki uzyskanej pożyczce z ZSRS wycofał grudniowe podwyżki cen żywności
3. Szefem nowego rządu został Piotr Jaroszewicz
II. Rozwój gospodarczy
1. Edward Gierek pozyskał znaczne kredyty na modernizację przemysłu
a. zakup licencji na Fiata 126p
b. kluczowe inwestycje:
– Port Północny
– Rafineria w Gdańsku
– kopalnia węgla w Bełchatowie
– trasa szybkiego ruchu Warszawa-Katowice
2. Modernizacja Warszawy
a. budowa Trasy Łazienkowskie
b. budowa gmachu Dworca Centralnego
c. odbudowa Zamku Królewskiego
3. Intensywny rozwój budownictwa mieszkalnego (fabryki domów i budownictwo z wielkiej płyty)
4. Społeczne skutki gierkowskiej polityki gospodarczej
a. zakrojone na dużą skalę inwestycje spowodowały wzrost dochodu narodowego
b. społeczeństwo odczuło wyraźną poprawę warunków życia
c. poczucie stabilizacji umacniała lansowana w mediach „propaganda sukcesu”
III. Sytuacja międzynarodowa PRL w okresie rządów Gierka – otwarcie na Zachód
1. Edward Gierek ożywił stosunki dyplomatyczne z państwami zachodnimi (zwłaszcza z Francją i RFN)
a. sam odbył dużo podróży dyplomatycznych
b. Polskę odwiedzali przywódcy państw zachodnich – m.in. prezydenci USA
2. Edward Gierek jako pierwszy przywódca państwa komunistycznego spotkał się z papieżem Pawłem VI (1977 r.)
4. Władze podjęły decyzję o otwarciu granic z NRD i Czechosłowacją
a. nastąpił rozwój ruchu turystycznego
b. rozkwitał nielegalny handel
c. rozpowszechniły się wyjazdy zagraniczne w celach zarobkowych
IV. Kultura w latach 70. XX wieku
1. W pierwszych latach rządów Gierka nastąpił dynamiczny rozwój kultury
a. nastąpiło ograniczenie cenzury
b. film – twórczość:
– Andrzeja Wajdy (Ziemia obiecana)
– Jerzego Hoffmana (Potop)
c. muzyka poważna:
– Witold Lutosławski
– Krzysztof Penderecki
2. Dla celów propagandowych wykorzystywano sukcesy sportowe
V. Przemiany ustrojowe
1. Reforma administracji publicznej – 1975 r.
a. zlikwidowano podział kraju na powiaty (wprowadzenie dwustopniowego podziału administracyjnego)
b. liczbę województw zwiększono z 17 do 49
c. cele reorganizacji:
– wzmocnienie nadzoru nad obywatelami
– zwiększenie liczby prominentnych stanowisk państwowych i partyjnych przy jednoczesnym ich osłabieniu
2. Nowelizacja Konstytucji PRL – 1976 r.
a. wprowadzenie zapisów o:
– socjalistycznym charakterze Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej
– Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej jako „przewodniej sile politycznej społeczeństwa w budowie socjalizmu”
– „nierozerwalnej przyjaźni polsko-radzieckiej”
b. projekt zmian w Konstytucji wywołał silny, ale nieskuteczny opór społeczny