5. 20. Nowy ład światowy

1. Nowe wizje świata

a. inspiracją do tworzenia nowych wizji świata stał się rozpad ładu dwubiegunowego

– rozpad boku państw komunistycznych

– upadek politycznego i gospodarczego znaczenia ZSRS, a następnie jego rozpad

– Stany Zjednoczone uzyskały status jedynego supermocarstwa – przyjęły rolę strażnika światowego pokoju

b. Francis Fukuyama uznał liberalną demokrację za najlepszy system polityczny na świecie (Koniec historii)

c. Samuel P. Huntington w dziele Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego zaprezentował koncepcję konfliktu cywilizacji, która zakładała:

– regres demokracji liberalnej

– wzrost znaczenia cywilizacji islamskiej i konfucjańskiej

d. Zbigniew Brzeziński w dziele Wielka szachownica przedstawił koncepcję, w której:

– uznał Eurazję za obszar na którym w przyszłości będzie toczyła się walka o prymat na świecie

– stwierdził, że USA powinny przystąpić do zbudowania światowego systemu bezpieczeństwa międzynarodowego

e. Michaił Gorbaczow proponował:

– rozbrojenie atomowe

– wzmocnie roli ONZ

– współpracę mocarstw w rozwiązywaniu konfliktów

2. Szczyt u wybrzeży Malty – spotkanie prezydenta USA Georga Busha i Michaiła Gorbaczowa (2-3 XII 1989 r.)

a. formuła spotkania nawiązywała do okoliczności podpisania Karty atlantyckiej przez Franklina Delano Roosevelta i Winstona Churchilla w sierpniu 1941 .

b. do spotkania doszło w momencie upadku systemu komunistycznego w państwach bloku wschodniego

c. kluczowe decyzje:

– przywódcy USA i ZSRS ogłosili zakończenie zimnej wojny

– przywódcy zdeklarowali wolę współpracy na rzecz zachowania pokoju na świecie i kategorycznie odrzucili wojnę we wzajemnych stosunkach

– Gorbaczow uznał prawo państw bloku komunistycznego do samostanowienia

d. Gorbaczow i Bush zajęli również stanowisko wobec Niemiec:

– nie zablokowali procesu zjednoczenia RFN i NRD

– wykluczyli zmiany granic zewnętrznych obu państw niemieckich

3. Pierwsza wojna w Zatoce Perskiej (2 VIII 1990 – 3 III 1991)

a. główną przyczyną wybuchu wojny w Zatoce Perskiej była inwazja Iraku na Kuwejt (2 VIII 1990 r.)

b. czołowi przywódcy

– prezydent USA – George Bush

– dyktator Iraku – Saddam Husajn

c. Stany Zjednoczone wezwały do utworzenia koalicji antyirackiej – na mocy mandatu ONZ

– przystąpiło do niej 29 państw (w tym kraje arabskie)

– miejscem koncentracji wojsk była Arabia Saudyjska

d. operacja Pustynna Burza rozpoczęła się 17 I 1991 r.

– bombardowanie celów wojskowych w Iraku

– ofensywa lądowa doprowadziła do załamania się armii irackiej

– działania wojenne zakończyły się całkowitą klęską armii irackiej (28 II 1991 r.)

– 3 III 1991 r. – zawarcie rozejmu

4. Procesy globalizacyjne

a. przyczyny przyśpieszenia:

– rozpad systemu dwubiegunowego – zniknęły bariery rozwojowe państw bloku wschodniego

– bardzo szybki postęp technologiczny

– liberalizacja przepisów dotyczących podróży

b. przejawy:

– nieskrępowany przepływ kapitału

– rozszerzenie międzynarodowej współpracy gospodarczej, naukowej i kulturalnej

– tworzenie się tzw. globalnej wioski