6. 5. Kościół w średniowieczu
1. Kościół w XI-XIII wieku
a. rozwój sieci parafialnej
– bardziej skuteczna katechizacja
– konsolidacja wspólnot parafialnych
– tworzenie szkół przyparafialnych
b. sobór laterański IV w 1215 r. ustalił religijne obowiązki wiernych
2. Działalność zakonu cystersów
a. zakon został utworzony przez na przełomie XI i XII w. przez Roberta z Molesme
b. reguła zakonna cystersów głosiła:
– powrót do ewangelicznego ubóstwa
– zakonnicy mieli obowiązek modlić się i pracować
c. cystersi posiadali rozległe pola uprawne – przyczynili się do rozwoju poziomu rolnictwa
d. zabudowa klasztoru
– kościół
– kapitularz – miejsce obrad mnichów
– biblioteka i skryptorium – miejsce, w którym przepisywano książek
– dormitorium – sypialnia
– wirydarz – ogród na głównym dziedzińcu
3. Herezje średniowieczne
a. waldensi
– praktykowanie radykalnego ubóstwa
– uznanie Biblii za jedyny autorytet
– wprowadzenie kapłaństwa świeckich
– odrzucenie całej nauki Kościoła
– walka z instytucją Kościoła
– zasadniczym punktem doktryny religijnej nauka o dualizmie (istnienie dwóch równorzędnych sił – dobra i zła)
b. katarzy (albigensi)
– odrzucenie całej nauki Kościoła
– walka z instytucją Kościoła
– zasadniczym punktem doktryny religijnej nauka o dualizmie (istnienie dwóch równorzędnych sił – dobra i zła)
c. ogłoszenie przez Innocentego III krucjaty przeciw albigensom
4. Działalność inkwizycji – instytucja Kościoła katolickiego powołana przez papiestwo w drugiej poł. XII w. do walki z wszelkimi przejawami herezji
5. Powstanie zakonów żebraczych
– najważniejszym obszarem działania były miasta
– zakonnicy utrzymywali się z jałmużny
– prowadzili działalność duszpasterską
– założycielem św. Franciszek z Asyżu
– nadanie nazwy „Zakonu Braci Mniejszych” – 1209 r.
– realizacja ideału życia w ubóstwie
c. dominikanie – Zakon Kaznodziejski
– założycielem Dominik Guzmán (św. Dominik)
– zatwierdzenie reguły zakonnej w 1216 r.
– najważniejszym celem było zwalczanie herezji poprzez nauczanie
6. Kryzys w Kościele katolickim
a. niewola awiniońska papieży
– konflikt papieża Bonifacego VIII z Filipem IV Pięknym
– przeniesienie przez Klemensa V siedziby papieży do Awinionu 1309–77
– nastąpiło silne uzależnienie papiestwa od monarchii francuskiej
b. wielka schizma zachodnia (1378–1417 r.)
– przeniesienie przez Urbana VI stolicy papiestwa do Rzymu – 1378 r.
– kardynałowie francuscy dokonali wyboru Klemensa VII na papieża rezydującego w Awinionie
– funkcjonowały dwa kolegia kardynalskie i dwaj papieże: rzymski i awinioński
– podział Europy na dwie obediencje – posłuszeństwa
c Rozłam w Kościele zakończył sobór w Konstancji 1414-1418 r.
– wybór Marcina V jako jedynego papieża
– uznanie soboru powszechnego za najwyższą władzę ustanowioną przez Boga